Pokiereszowany pokład lawy pod ich stopami podziurawiony był wieloma otworami. Pod niektórymi z nich opadła ziemia, pod innymi wybrali ją Pasterze, tworząc podziemne kryjówki. Żyli tutaj w warunkach bliskich bezpieczeństwu i bliskich nocy, w jaskini o dogodnie rozmieszczonych nad głową wylotach. Z pomocą Yattmur Poyly i Gren zeszli w mrok łagodniejszym sposobem, niż zrobiła to Hutweer. Usadzono ich tam na leżach i prawie od razu podano posiłek. Skosztowali zaskącza, którego Pasterze przyrządzili w nie znany dwojgu wędrowcom sposób, przyprawiając go warzywami dla smaku i pieprzem dla ostrości. Zaskącz, jak wyjaśniła Yattmur, stanowił jedno z ich podstawowych dań, ale istniał też specjał, który z pewnym szacunkiem postawiono teraz przed Grenem i Poyly.

   - To się nazywa ryba - powiedziała Yattmur, kiedy wyrazili uznanie dla potrawy. - Pochodzi z Długiej Wody, która wypływa z Czarnej Gardzieli.

   To zwróciło uwagę smardza i Gren został zmuszony do zadania pytania.

    - Jak łapiecie te ryby, skoro żyją w wodzie?

   - My ich nie łapiemy. My nie chodzimy nad Długą Wodę, tam żyje dziwne plemię ludzi Rybiarzy Spotykamy się z nimi raz na jakiś czas, a jako że żyjemy w zgodzie, wymieniamy nasze zaskącze na ich rybę.

   Przyjemne wydawało się życie Pasterzy. Chcąc dokładnie poznać jego plusy, Poyly zadała Hutweer pytanie:

   - Wielu macie tu wrogów? Hutweer uśmiechnęła się.

   - Prawie żadnych. Połyka ich nasz wróg numer jeden, Czarna Gardziel. Żyjemy blisko Czarnej Gardzieli, bo uważamy, że lepiej mieć jednego dużego wroga niż stado pomniejszych.

   Usłyszawszy to, smardz wdał się w pilną naradę z Grenem. Gren nauczył się już rozmawiać z grzybem w myśli bez użycia głosu - sztuka, której Poyly nigdy nie opanowała.

    - Musimy się przypatrzyć tej Gardzieli, o której tyle opowiadają - zabrzęczał smardz. - Im szybciej, tym lepiej. A skoro straciliście twarz, jedząc z nimi jak zwyczajni ludzie, musisz teraz wygłosić wstrząsające przemówienie. Odszukajmy tę Gardziel i pokażmy im, jak mało się jej boimy, wygłaszając tam mowę.

   - Nie, grzybie! Pomysł jest chytry, ale bez sensu! Skoro ci dzielni Pasterze boją się Czarnej Gardzieli, wolę dzielić z nimi to uczucie.

   - Jeżeli w ten sposób myślisz, to jesteśmy zgubieni.

   - Ja i Poyly jesteśmy u kresu sił. Ty nie wiesz, co to jest zmęczenie. Chodźmy spać, jak nam to obiecałeś.

   - Śpicie cały czas. Najpierw musimy pokazać, jacy jesteśmy silni.

   - Jak mamy to zrobić, skoro padamy z nóg ze zmęczenia? - wtrąciła się Poyly.

   - Chcecie, żeby was zabili we śnie?

   Tak więc smardz dopiął swego i Gren z Poyly zażądali, by zaprowadzono ich do Czarnej Gardzieli. Przeraziło to wyraźnie Pasterzy. Hutweer uciszyła lękliwe szepty.

   - Będzie, jak mówicie, o duchy. Iccall, wystąp! - krzyknęła i natychmiast wyskoczył z gromady młody mężczyzna z białym, kościanym amuletem we włosach. Wyciągnął do Poyly rękę spodem dłoni do góry na powitanie.

    - Młody Iccall jest naszym najlepszym śpiewakiem - powiedziała Hutweer. - Przy nim nie spotka was nic złego. On pokaże wam Czarną Gardziel i was tu przyprowadzi. Będziemy oczekiwać waszego powrotu.

   Wydostali się ponownie na jasny, nieustający dzień. Zatrzymali się, mrużąc oczy, macając stopami gorący pumeks, a Iccall uśmiechnął się promiennie do Poyly

   - Wiem, że jesteś zmęczona, lecz tam, dokąd mam was zaprowadzić, jest niewielki kawałek drogi.

    - Och, jakiś ty miły, ale ja nie jestem zmęczona - odparła Poyly, odwzajemniając się uśmiechem, ponieważ Iccall miał wielkie, ciemne oczy, delikatną skórę i na swój sposób był równie śliczny jak Yattmur. - Masz piękną kościaną ozdobę we włosach, wygląda jak żyłki liścia.

    - Takie kości są bardzo rzadkie, ale być może uda mi się zdobyć jedną dla ciebie.

   - Komu w drogę, temu czas - ostro odezwał się Gren do Iccalla i pomyślał, że nigdy nie widział u mężczyzny równie durnego uśmiechu. - Co może zwyczajny śpiewak, jeśli nim właśnie jesteś, przeciwko owemu potężnemu nieprzyjacielowi, Czarnej Gardzieli?

   - Bo kiedy Gardziel śpiewa, ja też śpiewam, i to lepiej powiedział zupełnie nie wytrącony z równowagi Iccall i ruszył przodem pośród liści i spękanych odłamów skalnych, nadrabiając miną podczas marszu.

   Jak zapowiedział, droga nie była daleka. Grunt podnosił się łagodnie, ale stale, coraz więcej też widzieli na powierzchni czerwonoczarnej skały wulkanicznej, niczym nie porośniętej. Nawet figowiec, przemierzywszy wielkimi krokami tysiące kilometrów lądu, tutaj okazał się bezsilny. Jego ostatnie okryte bliznami po minionym wylewie lawy pnie jeszcze wypuściły w powietrzu korzenie, które jak chciwe paluchy penetrowały skałę w poszukiwaniu pożywienia. Iccall przecisnął się pomiędzy tymi korzeniami, przykucnął za głazem, przyzywając ich gestem do siebie. Wyciągnął rękę.

    - Oto jest Czarna Gardziel - wyszeptał.

   Poyly i Gren doznali wstrząsu. Sama idea otwartej przestrzeni nie mieściła się w psychice leśnego ludu. A teraz patrzyli w dal oczami osłupiałymi ze zdumienia, że coś tak niesamowitego może w ogóle istnieć. Przed nimi rozpostarło się sfałdowane i spękane pole lawy Wychylało się i wybrzuszało do nieba, przechodząc na koniec w ogromny poszarpany stożek. Posępny i wyniosły panował on nad całą okolicą, mimo że był odległy

    - To jest Czarna Gardziel - ponownie wyszeptał Iccall, obserwując przerażenie na twarzy Poyly. Wskazał palcem na spiralę dymu, która wzbijała się znad krawędzi stożka i z wolna toczyła ku niebu. - Gardziel oddycha - powiedział.

   Gren oderwał oczy od stożka i obejrzał się na roślinność za swoimi plecami, szukając ponownego potwierdzenia, że odwieczny las istnieje. Na nowo stożek przykuł jego spojrzenie i Gren poczuł, jak smardz błądzi w głębi jego umysłu, co przyprawiało go o zawrót głowy; potarł dłonią czoło. Pociemniało mu w oczach - tak grzyb przejawiał odrazę do jego gestu. Smardz wwiercał się coraz głębiej w osady nieświadomej pamięci Grena, jak pijany człowiek grzebiący w wyblakłych fotografiach swej przeszłości. Gren zatracił orientację, jemu również migały te przelotne obrazki, niektóre wyjątkowo chwytające za serce, a wszystkie o niepojętej treści. Osunął się na lawę w omdleniu. Poyly z Iccallem podnieśli go, lecz atak już minął - smardz znów dopiął swego. Triumfalnie wyświetlił Grenowi obraz. Kiedy Gren oprzytomniał, wytłumaczył mu jego znaczenie.

   - Pasterze lękają się cieni, Gren. My nie mamy się czego obawiać. Ich potężna Gardziel to tylko wulkan, i do tego nie największy. Nie skrzywdzi nawet dziecka. Jest, zdaje się, prawie wygasły.

   I przedstawił Grenowi oraz Poyly, czym jest wulkan, wykorzystując wiadomości wydobyte z ich pamięci. Uspokojeni powrócili do podziemnego domostwa plemienia, gdzie oczekiwali ich Hutweer, Yattmur i pozostali Pasterze.

   - Widzieliśmy waszą Czarną Gardziel i wcale się jej nie boimy - oznajmił Gren. - Będziemy spać spokojnie i śnić przyjemne sny.

   - Kiedy Czarna Gardziel wzywa, każdy musi do niej iść powiedziała Hutweer. - Chociaż może i jesteście potężni, szydzicie, bo widzieliście Gardziel tylko milczącą. Kiedy zaśpiewa, zobaczymy, jak zatańczycie, o duchy!

   Poyly spytała o miejsce pobytu Rybiarzy, plemienia wspomnianego przez Yattmur.

   - Stamtąd, gdzie staliśmy, nie można dojrzeć ich rodzinnych drzew - wyjaśnił Iccall. - Długa Woda wypływa z brzucha Czarnej Gardzieli. Jej również nie widzieliśmy z powodu wzniesienia terenu. Nad Długą Wodą stoją drzewa i tam mieszkają Rybiarze, dziwny lud, który oddaje cześć swym drzewom.

    W tym miejscu smardz włączył się w myśli Poyly i skłonił ją do zadania pytania.

    - Skoro Rybiarze mieszkają o wiele bliżej Czarnej Gardzieli niż wy, o Hutweer, jakim cudem mogą przetrwać jej zew?

   Pasterze szeptali między sobą, skwapliwie poszukując odpowiedzi. Żadna im nie pasowała.

    - Rybiarze mają długie, zielone ogony, o duchu - powiedziała wreszcie któraś z kobiet.

   To stwierdzenie nie zadowoliło ani jej, ani nikogo z obecnych. Gren zaśmiał się, a smardz zmusił go do tyrady

    - Oj, wy, dzieci czczej gadaniny, niewiele wiecie, za dużo się domyślacie. Czyżbyście wierzyli, że ludziom mogą wyrosnąć długie, zielone ogony? Jesteście naiwni i bezradni, ale my się wami zajmiemy. Jak się wyśpimy, pójdziemy nad Długą Wodę i wy wszyscy pójdziecie za nami. Tam utworzymy Wielkie Plemię, łącząc się na początek z Rybiarzami, a następnie z innymi plemionami lasu. Nie będziemy już więcej uciekać bojaźliwie. To nas się będą obawiać wszystkie inne stworzenia.

   W siatce mózgowej smardza wyrósł obraz plantacji, jaką ludzie dla niego założą, na której pod ich opieką będzie się rozradzał w spokoju. Na razie mocno odczuwał ten niedostatek - nie miał dostatecznej masy, aby podzielić się ponownie i w ten sposób opanować niektórych Pasterzy. Ale jak tylko do tego dojrzeje, nadejdzie dzień spokojnego wzrostu na starannie doglądanej plantacji, co następnie umożliwi mu przejęcie władzy nad całą ludzkością. Przekazał swój zapał Grenowi.

    - Nie będziemy dłużej ofiarami chaszczy. Zabijemy chaszcze. Zabijemy dżunglę i jej wszystkie złe stwory. Pozostawimy tylko dobre stworzenia. Założymy ogrody i będziemy w nich rosnąć w coraz większą siłę, dopóki świat nie będzie nasz, jak był kiedyś dawno temu.

   Zapadła cisza. Pasterze niepewnie spoglądali po sobie, w z entuzjazmem i lękiem zarazem. Poyly pomyślała sobie, że Gren mówi o zbyt wielkich i nieistotnych sprawach. Samego Grena nic już nie obchodziło. Chociaż uważał smardza za potężnego sojusznika, nienawidził przymusu mówienia i działania, robienia czegoś, co często przekraczało po prostu jego rozumienie. Rzucił się ociężale w kąt i prawie natychmiast zapadł w sen. Poyly położyła się i też od razu zasnęła, równie obojętna na to, co pomyślą inni.

   Pasterze początkowo spoglądali na nich zaintrygowani, nie ruszając się z miejsc. Po chwili Hutweer klasnęła w dłonie, dając znak do rozejścia się.

   - Niech sobie na razie pośpią - powiedziała.

   - To tacy dziwni ludzie! Zostanę przy nich - zaproponowała Yattmur.

   - Nie ma potrzeby, będzie dosyć czasu, by się o nich martwić, gdy wstaną - odparła Hutweer, popychając Yattmur przed sobą do wyjścia.

   - Zobaczymy, co zrobią nasze duchy, kiedy zaśpiewa duch Czarnej Gardzieli - zamruczał Iccall, wyłażąc z jaskini.

następny